COOLturalny czwartek – Maciej Szukiewicz

COOLturalny czwartek to seria popularyzatorska mająca za zadanie zaprezentować sylwetki pisarzy i twórców związanych z Krakowem oraz jego okolicami (lecz nie tylko). Co tydzień będziemy przedstawiać państwu postaci niegdyś znanych oraz zasłużonych dla polskiej kultury, dziś jednak zapomnianych artystów. W ten czwartek: Maciej Szukiewicz.

Maciej Szukiewicz (1870-1943) to pisarz głęboko związany z ziemią krakowską. Choć urodzony w Sztokholmie, to właśnie tutaj żył i tworzył. Szukiewicz mieszkał przy ulicy Floriańskiej razem ze swoją żoną, Zofią Antoniną. W jego rodzinie kładło się duży nacisk na tradycję oraz historię. Było to niezwykle ważne, zwłaszcza w czasach zaborów. Rodzinna atmosfera patriotyzmu i poszanowania wartości zaowocowała twórczością wyjątkową, obfitującą w symbole oraz tradycyjny, polski koloryt. Dorobek artysty, dziś pamiętany głównie przez badaczy literatury, odznaczał się wielkim bogactwem treści oraz artystycznym kunsztem.

Jego talent przez znawców określany jest jako wątły, choć piękny (Taborski 1965: 102). Chodzi o tematykę, jaką poruszał Szukiewicz. Prócz wierszy tatrzańskich, opiewających piękno gór, autor sporo uwagi poświęcał również lękowi związanemu ze śmiercią oraz sprawami ostatecznymi. Niepokój ten został opisany w tomach poezji, a w szczególności w wierszu Przeczucie śmierci. Poeta o jej nieodstępnym towarzystwie:

Sam idę, lecz jak zawsze samotny nie jestem.
Jakiś szept pomieszany z cichym zbóż szelestem
Duszę moją kołysze melodią złowrogą. (źródło: WolneLektury)

Zupełnie inaczej wyglądała natomiast twórczość dramaturgiczna Szukiewicza. Do najważniejszych utworów należą: Arf. Baśń w 4 aktach (1902 r.) oraz Popieluch. Baśń sceniczna w 5 aktach z prologiem (1932).  Widać w nich silne nawiązania do tekstów Maurice’a Maeterlincka, takich jak chociażby Peleas i Melisanda. Mają one formę baśni odgrywanej na scenie, pełne są magii i fantastycznych stworzeń. Nierzeczywiste krainy wyobrażają bogate dekoracje, które przedstawiają położone głęboko w lesie uroczyska oraz groty usytuowane wysoko w górach. Zamieszkują je nietypowe postaci: Waligóra, Wyrwidąb czy diabeł Rokita. To teatr z dużym rozmachem.

Zamysł autora był prawdopodobnie podobny do tego, jaki żywił Juliusz Słowacki, pisząc swoje dramaty niecałe sto lat wcześniej. Chodziło zapewne o wskrzeszenie starych polskich wierzeń, wydobycie na światło dzienne słowiańskich podań oraz mitów. To właśnie dlatego sceniczne światy Szukiewicza pełne są magicznych stworzeń, nieistniejących królestw oraz intryg między mitycznymi postaciami. Te zaś pochodzą z najdawniejszych historii oraz legend przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Baśnie autora Arfa rekonstruują stare wierzenia znad Wisły, a także usiłują zaprezentować – uzupełniane autorską wyobraźnią – słowiańskie rytuały.

Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do zapoznania się z twórczością Szukiewicza. Jego dramat Arf można znaleźć na platformie fbc.pionier ze zdigitalizowanymi materiałami archiwalnymi. Link poniżej:
https://polona.pl/item/arf,ODM1NjE1MzU/4/#info:metadata

Autor: Bartosz Ejzak (Uniwersytet Łódzki)

Bibliografia: Taborski, R., Maciej Szukiewicz – dramatopisarz modernistyczny, ,,Przegląd Humanistyczny”, t. 8, nr 3 (42) 1964, s. 31-39.

Taborski, R., Trzech dramatopisarzy młodopolskich: Przybyszewski, Kisielewski, Szukiewicz. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: Warszawa 1965.

https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/szukiewicz-przeczucie-smierci.html [dostęp: 24.05.2021, 18:00]